Zasadą numer jeden, dotyczącą każdej osoby, mającej pełną zdolność do czynności prawnych jest: ”nieznajomość prawa szkodzi”, która po łacinie brzmi „ignorantia iuris nocet”.

Zasada ta jest tzw. paremią prawną, która wywodzi się ze starożytnego prawa rzymskiego. Notabene przedmiot na studiach prawniczych – Prawo rzymskie od lat było i jest zmorą studentów na tym Wydziale. Kto przejdzie z wynikiem pozytywnym egzamin z tego przedmiotu, może wówczas śmiało powiedzieć, że  jest w pełni studentem prawa.

Przechodząc do rzeczy.

Zgodnie z tą zasadą, nie można zasłaniać się nieznajomością prawa, a jeśli ktoś na tę nieznajomość powołuje się, będzie to nieskuteczne. W polskim systemie prawnym ta zasada również obowiązuje. Dlatego też akty prawne są publikowane, aby każdy miał do nich dostęp. W naszym systemie publikacja odbywa się w Dzienniku Ustaw lub w Monitorze Polskim. Innymi słowy, akty prawne dostępne są publicznie i każdy kto chce może się z nimi zapoznać. Natomiast jeśli się nie zapozna, nie przeczyta –  jego sprawa i już.

Przekładając to na praktykę.

Jeśli myślisz, że np. popełniając wykroczenie drogowe będziesz się bronić „ale nie wiedziałam, że w mieście jest ograniczenie prędkości”, to zaręczam, że nie będzie podstawy do tego, aby nie dostać mandatu.

Kolejny przykład, żeby jeszcze dobitniej zilustrować tę zasadę. Jeśli np. organ nałoży na Ciebie decyzją administracyjną karę pieniężną, bo nie zastosowałeś się do określonego obowiązku wynikającego z przepisów, a Twoim jedynym wytłumaczeniem będzie, że nie wiedziałeś, że określony obowiązek jest nałożony na obywateli, tym samym nie masz szans, żeby ta decyzja została uchylona.

System prawa został właśnie tak uregulowany, aby każdy miał dostęp do obowiązujących przepisów i nie mógł się skutecznie bronić: „ale przecież nie wiedziałem”. A czy zapozna się z przepisami czy nie jest tylko i wyłącznie jego wolną wolą.

Mało tego, za nim nowe przepisy wejdą w życie i zaczną obowiązywać ustanawia się tzw. vacatio legis, co oznacza, że wprowadza się stosowny czas od publikacji tegoż aktu do jego obowiązywania np. 14 dni. Czynione jest to dlatego,  aby można było zapoznać się z nowymi regulacjami i przygotować się do zmian.

Oczywiście ilość obowiązujących przepisów jest ogromna, a do tego często są dla przeciętnego obywatela niezrozumiałe, dlatego też warto, za nim się podejmie określoną decyzję, a potem działanie, skonsultować się ze specjalistą.

Należy także pamiętać, że o niektórych przepisach powszechnie wiadomo w przestrzeni publicznej.

Warto jednak podnieść, że w prawie zawsze są jakieś wyjątki lub ograniczenia. W tym przypadku dotyczy to prawa karnego. Choć od razu zaznaczam, że gdy oskarżony broni się tylko i wyłącznie twierdząc, że nie widział np., że nie można kraść, a dowody wskazują, że dopuścił się przestępstwa, nie ma co liczyć na to, że Sąd uniewinni tego oskarżonego.

Mam na myśli mówiąc o wyjątkach, o zasadach, którymi kieruje się ta gałąź prawa.

Podam przykład: jeśli osoba dopuściła się czynu zabronionego będąc w usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności uznaje się, że nie popełnia ona przestępstwa. Od razu zwracam uwagę w tym przypadku na sformułowanie kluczowe, a mianowicie, że ta nieświadomość musi być usprawiedliwiona.

Taką nawet usprawiedliwioną nieświadomością nie może zasłaniać się np. kierowca kierujący pojazdem pod wpływem alkoholu, czy osoba dokonująca kradzieży, rozboju, itp., bo w tym przypadku przepisy są ogólnie znane, a do tego dochodzą zasady moralne i etyczne, które wprost piętnują kradzieże, rozboje, itp.

Także polecam zdecydowanie pamiętać o zasadzie, że nieznajomość prawa szkodzi, żeby w przyszłości nie było kłopotów i nieprzyjemnych konsekwencji.

Tymczasem pozdrawiam i życzę miłego tygodnia.