W ostatnim wpisie zapowiadałam, że powrócę do tematyki testamentów. Owszem o testamentach ukazało się kilka postów, ale było to dawno i dotyczyło rodzajów testamentów.

Tym razem chciałabym zająć się tym, czy jest możliwość podważenia testamentu, a jeśli tak, to jak można to zrobić?

Zacznę od tego czym jest testament?

Najprościej ujmując, testament jest czymś co zawiera rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci przez spadkodawcę. Kwestia związana z testamentami w Polsce jest oczywiście prawnie uregulowana, a te regulacje znajdują się w Kodeksie cywilnym.

Warto wiedzieć, że niezależnie od tego w jakiej formie będzie on sporządzony, testament może sporządzić tylko jedna osoba, czyli spadkodawca, może w nim rozporządzać swoim majątkiem. Innymi słowy, nie można sporządzać testamentów zbiorowych czy dotyczących majątku innych osób. Nie może także testamentu sporządzić pełnomocnik, ani osoba która nie ma pełnych zdolności do czynności prawnych.

Szczegółowo o rodzajach testamentów pisałam już na blogu, więc tym razem pominę tę tematykę. Zachęcam jednak do zapoznania się z postem, który był poświęcony temu zagadnieniu.

Wracając do sedna sprawy, zatem w testamencie mamy zapisaną ostatnią wola spadkodawcy.

Powstaje jednak pytanie, czy spadkobiercy mogą taki testament podważyć?

Odpowiedź, brzmi tak, ale w ściśle określonych sytuacjach i przy spełnieniu przesłanek, o których mowa poniżej.

Testament można podważyć wykazując wystąpienie jednej z sytuacji, czyli wtedy gdy:

testament został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści oraz pod wpływem groźby.

To co wskazałam powyżej są to przesłanki, które bada Sąd i od jego orzeczenia zależy, czy uzna, że testament jest nieważny.

Należy jednak pamiętać o tym, co jest bardzo istotne, że na powyższe przesłanki nie można powołać się po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.

Warto jednak w tym miejscu podnieść, że testamenty są nieważne także z przyczyn formalnych popełnianych przy ich sporządzaniu np. testament nie został podpisany przez spadkodawcę, albo jeden testament sporządziło kilka osób, często zdarza się to, gdy małżonkowie sporządzają wspólny testament.

Jak można podważyć testament?

Można to uczynić jedynie przed Sądem. Nie jest możliwe podważenie testamentu u notariusza. Każdy testament można podważyć i ustny, pisemny, a także ten, który został sporządzony w formie notarialnej, przy czym ten ostatni może być najtrudniejszy do zakwestionowania, ale nie jest to niemożliwe.

Zatem testament może zostać podważony w postępowaniu sądowym o stwierdzenie nabycia spadku, a także w toku innego postępowania sądowego w szczególności, gdy wytacza się sprawę o uchylenie lub zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Można też wystąpić z żądaniem o unieważnienia testamentu w toku sprawy o zachowek.

Kto może podważyć testament?

Otóż, ten kogo praw dotyczy. Pamiętać jednak należy, iż osoba powołująca się na nieważność testamentu, musi ten fakt udowodnić przed Sądem.

Jeszcze raz dla przypomnienia, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego testament jest nieważny gdy doszło do jego sporządzenia:

1. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca pod wpływem tego błędu nie działał, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3. pod wpływem groźby.

 

Co to są za stany?

Stan wyłączający świadome lub swobodne powzięcie decyzji najczęściej dotyczy sytuacji, kiedy osoba tzw. testator była dotknięta chorobą psychiczną, albo niedorozwojem umysłowym. Istotne jest to, że ten stan musiał u niej wystąpić w chwili, kiedy był sporządzany testament, w przeciwnym wypadku, ta przesłanka nie będzie mogła mieć zastosowania. Innymi słowy jeśli choroba psychiczna wystąpiła np. kilka lat później po sporządzeniu testamentu, nie będzie ona skuteczną przesłanką do doprowadzenia do unieważnienia tegoż testamentu.

Natomiast błąd spadkodawcy może dotyczyć zarówno treści testamentu czy okoliczności nim objętych – na przykład związanych ze spadkobiercą. Powołując się na tę przesłankę ważne jest, aby był to błąd istotny, a więc taki, bez którego spadkodawca nie sporządziłby testamentu o treści w nim zawartej.

Natomiast groźba to może być przykładowo sytuacja, jak spadkodawcę zmusza się np. szantażem, groźbami bezprawnymi do dokonania sporządzenia testamentu o określonej treści.

 

Warto jednak pamiętać, że choć żaden przepis nie stoi na przeszkodzie podważeniu testamentu, jednak w praktyce nieraz może okazać się trudne, aby doprowadzić do unieważnienia testamentu. Przepisy bowiem zostały skonstruowane w taki sposób, aby jednak chronić wolę testatora.

Tego typu sprawy, które dotyczą stwierdzenia nieważności testamentów należą w mojej ocenie do dość trudnych. Dlatego też osoby, które decydują się na taki krok, warto, aby skorzystały z profesjonalnej pomocy prawnej, bo zawiłości i pewnych trudności niestety trochę jest.