O dziedziczeniu i obowiązujących przepisach w tym zakresie pisałam kilkakrotnie na blogu. Dotyczyło to głównie zasad dziedziczenia ustawowego, dziedziczenia z testamentu, rodzajów testamentów i zachowku.

Dzisiaj o jeszcze jednej „instytucji” prawa spadkowego: o zrzeczeniu się dziedziczenia.

Czym jest  zrzeczenie się dziedziczenia?

Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Przy czym umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zawierają ją przyszły spadkodawca z przyszłym spadkobiercą należącym do kręgu spadkobierców ustawowych

Innymi słowy jest to umowa, która za życia spadkodawcy daje mu możliwość na uzyskanie pełnego wpływu na to jak będzie wyglądała sytuacja majątkowa po jego śmierci. Poprzez podpisanie tej umowy przyszły spadkobierca ustawowy na pewno nie będzie dziedziczył, bowiem z tego dziedziczenia będzie wyłączony właśnie dlatego, że zawarł umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia. Taką bowiem osobę wedle prawa traktuje się wówczas tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku (zmarła przed spadkodawcą).

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia wyłącza od dziedziczenia także zstępnych zrzekającego się czyli dzieci, wnuki, prawnuki. Dopiero zawarcie w umowie odpowiedniego postanowienia wyłącza ten skutek dotyczący zstępnych.

Teraz ktoś może zadać pytanie, jaki ma sens zawieranie takiej umowy, skoro można sporządzić testament? Owszem, jak najbardziej można sporządzić testament i tenże jest najbardziej popularnym sposobem powoływania do kręgu spadkobierców tych, którzy nie dziedziczyliby z ustawy i wyłączenia tych, którzy z mocy prawa by dziedziczyli.

Otóż, jak to zwykle bywa „diabeł tkwi w szczegółach”. Spadkobierca ustawowy, wyłączony ze spadkobrania poprzez testament może dochodzić zachowku, bo takowy mu się należy. Natomiast w przypadku podpisania umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia tenże spadkobierca, który de facto spadkobiercą już nie jest traci prawo nie tylko do samego spadku, ale do zachowku też.

Natomiast życie zaskakujące jest i mogą wydarzyć się różne sytuacje.

Mianowicie, może zdarzyć się tak, że została zawarta umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia, ale spadkodawca postanowił jednak sporządzić testament w którym powołuje do spadku tę osobę z którą miał zawartą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia i co wówczas? Wówczas ta osoba nabywa spadek jako spadkobierca testamentowy w takim zakresie w jakim do tego spadku został powołany.

Poza tym za życia spadkodawca ma możliwość cofnięcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia.  Istotne jednak jest to, że wówczas należy sporządzić kolejną umowę., w której strony uchylą tą poprzednio zawartą. Ta nowa umowa musi być też w formie aktu notarialnego.

Jeszcze trochę o zachowku.

Zrzeczenie się dziedziczenia, o czym należy pamiętać za nim podpisze się taką umowę, skutecznie pozbawia spadkobierców prawa do zachowku. Dlatego też warto przemyśleć takie rozwiązanie, bowiem trzeba pamiętać o skutkach, które wystąpią w przyszłości po śmierci spadkodawcy.

Zrzeczenie się dziedziczenia a odrzucenie spadku.

Na koniec chciałam poruszyć jeszcze jedną kwestię, pomimo, iż wiele jest opracowań w tym zakresie, jednak dość często mylone jest pojęcie zrzeczenia się dziedziczenia, a odrzucenie spadku.

Zdecydowanie są to dwie różne instytucje prawne. Pisząc w skrócie i jak najprościej, przy zrzeczeniu się dziedziczenia, mamy do czynienia z umową, która może być zawarta tylko za życia spadkodawcy. Ta umowa dotyczy nie tylko spadkobiercy, ale także jego zstępnych (dzieci, wnuki, itp.), chyba, że jest stosowne zastrzeżenie w umowie.

Natomiast odrzucenie spadku, nastąpić może tylko po śmierci spadkodawcy. Natomiast odrzucenie spadku dotyczy tylko tej osoby, która spadek odrzuca. Jeśli zstępni nie odrzucą tego spadku, to uprawnienia dziedziczenia przechodzą na tychże zstępnych (np. dzieci, wnuki, itp.). Zatem za nim jako spadkobiercy zdecydujecie się podpisać umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia weźcie pod uwagę te aspekty, które podniosłam powyżej.