Od razu wyjaśniam, mój dzisiejszy wpis nie dotyczy kary dożywotniego pozbawienia wolności. No bo nawet nie byłoby co wyjaśniać i opisywać. Długość takiej kary wskazuje choćby sama nazwa. Pomimo, że od czasu do czasu zagłębiam się w arkana prawa karnego i procedury karnej, tym razem te dziedziny prawa zostawię w spokoju, a opiszę i wyjaśnię  instytucję prawa cywilnego zwaną dożywociem. Zresztą, co tu opisywać jeśli chodzi o taką karę pozbawienia wolności? Tu wszystko jest jasne. Może bardziej interesujące byłoby opisywanie  wykonania takiej kary i warunki panujące w więzieniach, ale to być może innym razem. Przyznam szczerze, że ta dziedzina nie jest mi bliska, choć wiele, wiele lat temu było trochę inaczej, bo swoją pracę magisterską napisałam właśnie z tej dziedziny prawa, czyli prawa penitencjarnego. Ale jakie to zamierzchłe czasy i od tamtego momentu wiele się zmieniło.

Zatem zostawiam te dywagacje więzienne i przechodzę do rzeczy.

Dzisiaj pokrótce opiszę umowę dożywocia, która uregulowana jest w kodeksie cywilnym.

Wygląda to tak: jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości. Tak  powiadają przepisy, bo to co wyżej opisałam to jest cytat z Kodeksu cywilnego.

Innymi słowy, umowa dożywocia jest jednym ze sposobów przeniesienia własności nieruchomości na osobę trzecią. Umowa taka jest o tyle korzystna dla tego kto zbywa nieruchomość, bowiem daje Jemu różne prawa i przywileje, które taką osobę zabezpieczają na przyszłość.. Szczególnie istotna jest taka umowa dla osób starszych, które za opiekę dożywotnią przenoszą na własność dla osób trzecich swoje nieruchomości .

 

Co dalej powiada Kodeks cywilny w tej materii?

Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.
W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.

Jakie są skutki śmierci jednego z uprawnionych?

Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej z
tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.

Niezbywalność prawa dożywocia

Prawo dożywocia jest niezbywalne.

Zamiana na rentę lub rozwiązanie umowy dożywocia

Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Zamiana na rentę w przypadku zbycia nieruchomości

Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.

Stosowanie przepisów o dożywociu do obciążenia nieruchomości użytkowaniem

Powyżej wskazane uregulowania stosuje się odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał się, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obciążenia nieruchomości użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do części nieruchomości.

Przesłanki uznania umowy za bezskuteczną

Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.