Przystępując do pisania tego tekstu, oczywiście nie miałam na myśli zawodów sportowych  i rywalizacji w konkurencjach, gdzie liczy się czas dotarcia na metę. Dlaczego? Bo moja wiedza na temat sportu jest wiedzą kibica i to jeszcze na bardzo amatorskim poziomie. Zdecydowanie nie podjęłabym się pisania o zawodach sportowych, komentowania ich, czy też czynienia rozważań w tym zakresie. Choć oczywiście w zaciszu domowym, czy podczas spotkań towarzyskich zdarza mi się zabierać głos w tej sprawie.

To o czym jest ten tekst? O instytucji przedawnienia roszczeń w sprawach cywilnych. Dla wielu osób jest to ważna kwestia, niezależnie od tego czy są dłużnikami, czy wierzycielami. Ci pierwszy oczywiście cieszą się, że roszczenie przedawniło się, Ci drudzy, nieraz „plują sobie w brodę”, że przegapili bezcenny czas.

Jak zatem regulują tę kwestię przepisy?

Odwołam się w tym zakresie do przepisów zawartych w księdze zwanej Kodeksem cywilnym. Zgodnie z zasadą w nim wyrażoną, przedawnione roszczenia wygasają.

Jaki jest czas przedawnienia?

Generalną zasadą jest, że roszczenia cywilne majątkowe przedawniają się z upływem 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe lub roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Oczywiście od tej zasady są wyjątki, gdzie niektóre z roszczeń przedawniają się po upływie nawet roku lub dwóch lat. Istotne jest jednak to, że terminy przedawnienia nie mogą  być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. Wobec tego strony danego stosunku prawnego, jeśli zawarłyby nawet takie porozumienie, że przedawnienie wydłużają lub skracają, było by to nieważne z mocy prawa.

Początek przedawnienia

Bieg przedawnienia rozpoczyna się wtedy, gdy dane roszczenie  stało się wymagalne. Natomiast jeśli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez osobę uprawnioną, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.  Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie  rozpoczyna się od dnia, w którym ten przeciwko komu roszczenie przysługuje nie zastosował się do treści roszczenia.

Zawieszenie biegu przedawnienia.

Taka sytuacja może nastąpić, co oznacza, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

Dotyczy to następujących sytuacji:

1. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej,
2. co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli,
3. co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa,
4. co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.

Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Natomiast jeśli termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia. Zasada wyrażona powyżej ma zastosowanie przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Przerwanie biegu przedawnienia

Taka sytuacja może mieć miejsce, ale w określonych przypadkach. Bieg przedawnienia zatem przerywa się:

1. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczeń,
2. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3. przez wszczęcie mediacji.

Bieg po przerwie.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, bądź przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Czy jest możliwość, aby  dochodzić przedawnionych roszczeń przed sądem?

Istnieje taka możliwość. Złożenie powództwa do sądu, nawet w przypadku roszczeń przedawnionych nie powoduje automatycznego oddalenia lub odrzucenia pozwu. Sąd nie może bowiem orzec przedawnienia z urzędu. Jeśli strona pozwana nie podniesie zarzutu przedawnienia, czyli nie podniesie, że dane roszczenie jest przedawnione, sąd może to powództwo uznać.

Zatem, wierzyciele pilnujcie terminów, aby roszczenia Wam się nie przedawniły, a dłużnicy – cóż, możecie oczywiście czekać, aż roszczenie się przedawni, ale lepiej albo wypełnić swoje zobowiązanie, a jak macie z tym kłopot, to proponuję podjąć mediację, próby ugodowe, żeby dojść do porozumienia z wierzycielem, tak aby wszyscy byli zadowoleni.