Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich

Na czym polega władza rodzicielska, to dorośli od strony życia codziennego doskonale wiedzą. Natomiast jak to regulują przepisy? Temu zagadnieniu był poświęcony niedawno jeden z wpisów na blogu.

Dzisiaj postanowiłam przybliżyć Wam kwestie związane z pozbawieniem władzy rodzicielskiej lub jej ograniczeniem. W życiu bowiem zdarzają się takie sytuacje, że jeden z rodziców nie wypełnia swoich obowiązków wobec dzieci lub w znacznym stopniu je zaniedbuje. Co w takiej sytuacji może zrobić rodzic, który sam zajmuje się wychowaniem dzieci?, o tym poniżej.

Można do sądu wystąpić o ograniczenie władzy rodzicielskiej, czy nawet jej pozbawienie, ale muszą być spełnione przesłanki, by takie orzeczenie uzyskać.

Jak to wygląda?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej.

Ograniczenie takiej władzy może nastąpić w dwóch przypadkach:

1. w związku z rozłączeniem rodziców,
2. w sytuacji zagrożenia dobra dziecka.

Gdy nastąpiło rozłączenie rodziców np. na skutek rozwodu, sąd może powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców ograniczając władzę drugiemu. Ograniczając władzę, sąd określa  zakres uprawnień i obowiązków tego rodzica w stosunku do jego dziecka. Innymi słowy, oznacza to, że władza rodzicielska może być wykonywana, ale w ograniczonym zakresie. Rodzic taki może np. współdecydować o przyszłości dziecka w postaci wyboru przedszkola, szkoły, zajęć dodatkowych, wydaniu paszportu, wyjazdów dziecka za granicę, itp. Ma prawo współdecydować także o wyborze lekarza zajmującego się dzieckiem, może mieć wgląd do dokumentacji medycznej, odwiedzać dziecko w szpitalu i prosić lekarza o przekazaniu informacji o stanie zdrowia dziecka.

Gdy nastąpiło zagrożenie dobra dziecka, sąd wydając orzeczenie o ograniczeniu władzy rodzicielskiej może zobowiązać do określonego postępowania.

Może np. zarządzić, aby małoletnie dziecko zostało umieszczone w placówce opiekuńczo – wychowawczej, może skierować rodziców do specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, określić jakie czynności mogą być wykonywane wobec dziecka bez zezwolenia sądu. Może także wyznaczyć kuratora sądowego, który będzie nadzorował wykonywanie władzy rodzicielskiej, może także wyznaczyć kuratora, któremu zostanie powierzony zarząd majątkiem małoletniego.

Jak ograniczyć władzę rodzicielską?

Należy złożyć wniosek do sądu rodzinnego w miejscu zamieszkania dziecka. Wniosek może złożyć rodzic, ale także ten kto posiada wiedzę o takich sytuacjach, które uzasadniają ograniczenie władzy rodzicielskiej np., że dziecko jest krzywdzone, zaniedbywane, niedożywione, itp.

Wniosek może być złożony osobiście lub przez pełnomocnika. Powinien zawierać m.in.

1. dane wnioskodawcy,
2. dane uczestnika/uczestników,
3. uzasadnienie,
4. przedstawienie dowodów na potwierdzenie faktów opisanych we wniosku,
5. stosowne załączniki (odpis aktu małżeństwa, odpis aktu urodzenia dziecka, itp.)

Wniosek jest wolny od opłat.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej.

To nie jest łatwy temat, dlatego, że bycie rodzicem to szczególna sytuacja. Rodzice powinni brać odpowiedzialność za wychowanie dziecka, dbać o nie pod każdym względem i fizycznym, ale również w zakresie prawidłowego rozwoju duchowego i psychicznego. Są jednak takie sytuacje, że władza rodzicielska powinna być bezwzględnie odebrana, nie dlatego żeby ukarać rodziców, bo nie o to chodzi, ale chodzi o ochronę zagrożonego dziecka. Choć zdarzają się także sytuacje, że z powodu choroby rodzice nie są w stanie tej władzy wykonywać. Innymi słowy, jeśli mamy do czynienia z sytuacją, że jedno bądź oboje rodzice nie mogą wykonywać władzy rodzicielskiej np. z powodu trwałej, nieuleczalnej choroby, bądź z powodu nadużywania władzy rodzicielskiej, poważnego zaniedbywania obowiązków względem dziecka, wówczas sąd może orzec pozbawienie tej władzy. O tym zawsze decyduje sąd i to wówczas jeśli wcześniej łagodniejsze środki nie przyniosły żadnych rezultatów i nie poprawiły sytuacji dziecka.

Kiedy sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej?

Sąd decyduje o tym w ściśle określonych sytuacjach:

1. nieuleczalna choroba rodzica (np. psychiczna) lub brak stałego kontaktu rodzica z dzieckiem,
2. zaginięcie jednego lub obojga rodziców, wyjazd na stałe za granicę i bark zainteresowania dzieckiem lub wyrok długoletniej kary pozbawienia wolności,
3. nadużywanie władzy rodzicielskiej poprzez karanie dziecka w sposób zagrażający jego psychicznemu i fizycznemu zdrowiu, zmuszanie do pracy, nakłanianie dziecka do popełnienia przestępstwa, żebrania, prowadzenia niemoralnego trybu życia, wywieranie negatywnego wpływ na dziecko,
4. rażące zaniedbywanie obowiązków i wynikające z tego faktu naruszenie dobra dziecka np. głodzenie, tolerowanie złego prowadzenia się dziecka, pijaństwa, prostytucji, działalności przestępczej; porzucenie dziecka; w sposób zawiniony niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego względem dziecka itp.

W sytuacji pozbawienia władzy rodzicielskiej tylko jednego z rodziców, władza ta przysługuje drugiemu. Pozbawienie władzy rodzicielskiej obojga powoduje natomiast konieczność ustanowienia dla dziecka opieki prawnej (np. rodziny zastępczej).

Jeśli sąd wyda orzeczenie o całkowitym pozbawieniu władzy rodzicielskiej, wówczas rodzic ten traci wszelkie prawa wobec dziecka, ale i mnie ma wobec niego żadnych obowiązków. Istotne jednak jest to, że pomimo takiego orzeczenia dziecko zachowuje prawo do alimentów i prawo do dziedziczenia po rodzicu, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej.

Jak pozbawić władzy rodzicielskiej?

Należy złożyć wniosek do sądu rodzinnego w miejscu zamieszkania dziecka.

Wniosek może złożyć rodzic, ale także ten kto posiada wiedzę o takich sytuacjach, które uzasadniają pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Wniosek może być złożony osobiście lub przez pełnomocnika. Powinien zawierać m.in.

1. dane wnioskodawcy,
2. dane uczestnika/uczestników,
3. uzasadnienie,
4. przedstawienie dowodów na potwierdzenie faktów opisanych we wniosku,
5. stosowne załączniki (odpis aktu małżeństwa, odpis aktu urodzenia dziecka, itp.)

Wniosek jest wolny od opłat.