Wzruszenie w znaczeniu potocznym to stan emocjonalny naszego umysłu. Raczej kojarzony z przeżyciami pozytywnymi niż negatywnymi.

Pojęcie to występuje także w prawie, ale z emocjami niewiele ma wspólnego. Choć czasami widzę malujące się zdziwienie na twarzach moich Klientów, jak używam tego pojęcia i pojawiające się pytanie „Pani mecenas, jak to, to my będziemy wzruszać decyzję? No chyba nie doprowadzimy jej do płaczu? Może urzędnika tak, ale decyzję?”

Urzędnika, ani decyzji do płaczu nie doprowadzimy, bo w pierwszym przypadku byłoby to trudne, a w drugim niemożliwie.

Zajmiemy się tym, czym jest wzruszenie decyzji administracyjnej, bo jest to bardzo istotne, gdy mamy już decyzję ostateczną i myślimy, że „klamka zapadła”.

Na co dzień każdy z nas ma do czynienia z decyzjami administracyjnymi, które nas dotyczą. Odwołujemy się od nich, czasami nie osiągając zamierzonego celu. Jak decyzja jest ostateczna, załamujemy ręce, że już nic nie możemy zrobić.

Istnieje jednak możliwość doprowadzenia do uchylenia decyzji ostatecznej, czyli do wzruszenia takiej decyzji nadzwyczajnymi środkami zaskarżenia. Z góry zaznaczam, że nie jest to łatwe i można to zrobić wówczas, jeśli spełnione są przesłanki do doprowadzenia do uchylenia takiej decyzji.

Ale od początku.

Do wzruszenia decyzji ostatecznych służą tzw. nadzwyczajne środki zaskarżenia tzn:

1. Wznowienie postępowania (gdy wystąpiła wada postępowania),

1. Stwierdzenie nieważności decyzji (gdy wystąpiła wada decyzji),
2. Uchylenie lub zmiana decyzji,
3. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Wznowienie postępowania

Taka sytuacja jest możliwa, jeżeli postępowanie było dotknięte wadą procesową tzn.:

1. decyzję wydano na podstawie fałszywych dowodów,
2. decyzję wydano w wyniku popełnionego przestępstwa,
3. nie wyłączono organu lub pracownika, który z mocy ustawy podlegał takiemu  wyłączeniu,
4. przeprowadzono postępowanie bez udziału strony, która nie ponosiła winy za brak swego udziału,
5. w czasie prowadzenia postępowania wystąpiły okoliczności nieznane organom, które przemawiały za odmiennym orzeczeniem,
6. wydano decyzję bez rozstrzygnięcia postanowienia wstępnego przez inny organ,
7. rozstrzygnięto sprzecznie z treścią postanowienia wstępnego,
8. decyzję wydano na podstawie innej decyzji albo orzeczenia sądowego, które zostało uchylone.

Wszczęcie takiego postępowania może nastąpić z urzędu tzn. sam organ podejmuje w tym zakresie działania lub na wniosek strony. Jeśli strona wnosi o wznowienie postępowania to wniosek ten kieruje się do organu, który wydał decyzję. Termin na wniesienie takiego wniosku to jeden miesiąc od powzięcia informacji o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania.

Stwierdzenie nieważności decyzji

Stwierdza się nieważność decyzji, która:

1. wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (niezależnie od rodzaju właściwości i ewentualnego wpływu naruszenia na treść decyzji),
2. wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
3. dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
4. została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
5. była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
6. w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7. zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Właściwym organem w tym postępowaniu jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ. Postępowanie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

Uchylenie lub zmiana decyzji

Uchylenie lub zmiana, może nastąpić, ale gdy przemawia za tym za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. W takim przypadku decyzja może być uchylona przez organ, który ją wydał albo przez organ wyższego stopnia.

Przy czym może to nastąpić w przypadku gdy:

1. w zakresie przedmiotowej decyzji, żadna strona nie nabyła prawa,
2. w zakresie przedmiotowej decyzji, strona nabyła prawo , uchylenie lub zmiana może odbyć się za zgodą tej strony i tylko wtedy, gdy przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu,

uchylenie lub zmiana decyzji jest dopuszczalne nawet gdy sąd administracyjny oddalił skargę na decyzję nie znajdując podstaw do jej uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności.

3. przedmiotowa decyzja została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie,
4. jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.

Uchylenie lub zmiana decyzji może nastąpić też na mocy przepisów szczególnych.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji

Jest możliwa i taka sytuacja, ale wówczas mamy podobny skutek jak przy stwierdzeniu nieważności decyzji. Czyli następuje eliminacja tej decyzji z tzw. obrotu prawnego. Różnica jest taka,  że wówczas nie mamy do czynienia z wadliwą decyzją. Ale taką, która nie powinna dalej funkcjonować  w obrocie prawnym m.in. dlatego, że

1. stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,
2. została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.

O wygaśnięciu decyzji decyduje organ, który ją wydał w pierwszej instancji.

Jak widać, nie jest to zagadnienie proste, bo zawsze kiedy mamy do czynienia z prawomocnym orzeczeniem, czy decyzją muszą zachodzić bezwzględne przesłanki do jej uchylenia. W takim wypadku nie może być mowy o jakiejkolwiek dowolności, czy swobody z podejmowaniu decyzji.

Nie mniej jednak, gdy nasze prawa zostały naruszone, a zachodzą przesłanki do wzruszenia prawomocnej decyzji, możemy podejmować działania, aby chronić swój prawny interes.