Myślę, że to ważne pytanie w kontekście tego, że to co nam się należało w spadku po osobie najbliższej, zostało w wyniku testamentu zapisane na inną osobę.

Często w takich sytuacjach dostaję pytania od moich Klientów i co dalej?

Czy już nie mamy żadnych praw do spadku?

Co robić?

Wówczas z pomocą przychodzi nam instytucja zachowku i dzisiaj wyjaśnię co to jest  i jak można skorzystać z tego prawa.

Definicja

Zachowek to jedna z instytucji prawa spadkowego, mogąca znaleźć zastosowanie w przypadku gdy spadkodawca pozostawił testament.

Prawo do zachowku powstanie tylko jeśli dana osoba dziedziczyłaby spadek na mocy ustawy w przypadku braku testamentu. Innymi słowy jest to roszczenie, które przysługuje dzieciom, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, w którym zostali pominięci.

Posłużę się przykładem, żeby było prościej:

„Mam rodzica, który jest właścicielem majątku X, a ja jestem jedyną jego córką. W sytuacji śmierci mojego rodzica byłabym jedyną spadkobierczynią tego majątku X. Mój rodzic jednak zdecydował się sporządzić testament i całość majątku z pominięciem mojej osoby zapisał na osobę Y. W związku z tym właśnie w tej sytuacji, mogę wystąpić do sądu o zachowek.”

Praktyczne znaczenie zachowku sprowadza się do sytuacji, w których testament został ważnie sporządzony przez spadkodawcę i podział spadku następuje na podstawie testamentu. W sytuacji takiej zachowek ma za zadanie chronić  osoby, które dziedziczyłyby z ustawy na wypadek pominięcia ich w testamencie przez spadkodawcę.

Wysokość zachowku nie ma stałej wartości. Jest też uzależniona od wieku, oraz charakterystyki spadkobiercy ustawowego.

Co do zasady zachowek wynosi 1/2 tego, co dana osoba otrzymałaby gdyby dziedziczyła ustawowo. Jednakże wobec osób trwale niezdolnych do pracy oraz osób małoletnich Zachowek wynosi 2/3 tego co otrzymaliby dziedzicząc z ustawy.

Do wyliczenia hipotetycznego udziału – uwzględnia się również spadkobierców, którzy nie mogą (np. są niegodni), lub nie chcą dziedziczyć (np. odrzucili spadek, lub zrzekli się go).

O czym należy pamiętać?

Osoba ubiegająca się o zachowek musi pamiętać o tym, iż na zachowek zalicza się wszystko to co otrzymała od spadkodawcy zarówno w formie darowizny przed śmiercią jak i w formie zapisu w testamencie (jeśli oczywiście taki zapis był).

Zstępni, czyli dzieci uprawnionego do zachowku muszą zaliczyć na poczet zachowku także darowizny przekazane na rzecz ich wstępnych.

Obowiązek zaspokojenia roszczeń osób uprawnionych do zachowku ciąży na spadkobiercach. Do momentu działu spadku spadkobiercy odpowiadają za wypłacenie zachowku solidarnie co oznacza, że uprawniony może domagać się całości przysługującego mu zachowku od każdego ze spadkobierców, jeżeli jest ich kilku, w całości a zapłata przez jednego spadkobiercę zachowku, zwalnia pozostałych z obowiązku jego zapłaty.

Jeżeli natomiast uprawniony dochodzi zachowku po dziale spadku, to należy domagać się zachowku od każdego spadkobiercy proporcjonalnie do przysługującego mu w spadku udziału.

Spadkobierca powinien wypłacić zachowek na żądanie uprawnionego wyrażone najczęściej w wezwaniu do zapłaty. W przypadku odmowy zapłaty pozostaje droga postępowania cywilnego.

Roszczenie o zachowek przedawnia się w terminie 5 lat licząc od dnia ogłoszenia testamentu.

Wyłączenie udzielonej darowizny ze schedy spadkowej nie ma wpływu na uprawnienia do zachowku, a jedynie na jego wysokość.

Zatem, jeśli znajdziecie się w sytuacji opisanej powyżej, warto skorzystać z instytucji zachowku, aby uzyskać to co się Wam prawnie należy.