Czy to już czas?

U niejednego z nas przychodzi taki moment w życiu (niezależnie od wieku), że zastanawiamy się, komu przekazać nasz majątek zgromadzony za życia. Chcielibyśmy, żeby nasz dorobek np. dziedziczyła określona osoba. Jeśli nie wchodzi Ona do kręgu osób, które będą powołane do dziedziczenia ustawowego, to co zrobić? Jak to co? Sporządzić testament.

Kto może sporządzić testament?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, testament może sporządzić osoba, która ma pełne zdolności do czynności prawnych. Co to oznacza? A to, że taką zdolność posiadają pełnoletnie osoby fizyczne. Zatem główną przesłanką tej zdolności jest pełnoletniość, a nie wiek. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że jak mamy do czynienia z osobą np. częściowo ubezwłasnowolniona, będzie Ona miała jednak ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Następną istotną kwestią jest to, że testament ma charakter osobisty, a więc nie można go sporządzić lub odwołać przez pełnomocnika. Gdyby tak się stało testament byłby nieważny w świetle prawa. Ponadto testament może zawierać rozporządzenie tylko jednej osoby. Wobec tego nie może być sporządzony wspólnie np. przez małżonków, małżonków i ich dzieci, itp. Taki testament też byłby nieważny z mocy prawa.

Testamentem nieważnym jest też taki, który został sporządzony:

– w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,

– pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,

– pod wpływem groźby.

Przy czym na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można powołać się po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.

Kiedy testament „wchodzi w życie”?

Tylko w jednym przypadku. Wywołuje skutki prawne dopiero w momencie śmierci spadkodawcy.

Jakie mamy rodzaje testamentu?

Ogólnie w przepisach prawa cywilnego mowa jest o dwóch rodzajach testamentu:

– zwykły,

– szczególny.

Testament zwykły to testament sporządzony przez każdą osobą posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych.

W ramach testamentu zwykłego mamy:

1. testament własnoręczny – czyli taki, który jest sporządzony przez spadkodawcę pismem ręcznym, opatrzony datą i podpisany. Taki testament pozostaje ważny jeśli nie ma żadnych wątpliwości, co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu oraz samej treści testamentu. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że testament napisany na maszynie do pisania lub na komputerze i wydrukowany, w świetle prawa jest testamentem nieważnym.
2. testament notarialny – czyli taki, który jest sporządzony u notariusza i ma formę aktu notarialnego.
3. testament alograficzny – czyli taki, który jest sporządzony ustnie w obecności dwóch świadków. Ale jest to ustne oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy, które jest wypowiedziane wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, kierownika urzędu stanu cywilnego, itp. Takie oświadczenie spadkodawcy spisuje się w formie protokołu i odczytuje się w obecności świadków. Protokół taki powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę wobec której ostatnia wola została wyrażona oraz przez świadków.

Testament szczególny:

to jest, jak sama nazwa wskazuje, testament dopuszczalny w wyjątkowych okolicznościach, np. wtedy, gdy istnieje ryzyko nagłej śmierci, bądź też nie ma możliwości, aby sporządzić testament zwykły. Należy jednak pamiętać o tym, że taki testament traci moc z upływem sześciu miesięcy, chyba, że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Termin tych sześciu miesięcy ulega jednak zawieszeniu, gdy spadkodawca nie miał sposobności i możliwości sporządzenia testamentu zwykłego.

Testament ustny czyli taki, gdzie oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy następuje w formie ustanej. Musi się to jednak odbyć  w obecności co najmniej trzech świadków. Taki testament będzie ważny tylko wówczas, gdy oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku zostanie spisane, a pismo podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków.

Jeśli z jakichś powodów okaże się to niemożliwe, w ciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy wola spadkobiercy powinna zostać potwierdzona przed sądem przez trzech, względnie dwóch świadków.

Testament podróżny czyli taki, gdzie można go sporządzić na polskim statku powietrznym lub morskim w ten sposób, że spadkobierca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków.

Następnie dowódca statku spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca.

Testament wojskowy – jest określony rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej wydanym w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

I to na razie tyle o testamentach. Jeżeli zdecydujecie się sporządzić testament, a nie ma żadnych przeszkód, aby był on w formie zwykłej, warto, żeby sporządzić go przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Wtedy mamy pewność, że jest sporządzony prawidłowo. To też jest ważne dla spadkobierców ujętych w testamencie, bowiem w przyszłości będzie trudny do podważenia.

Natomiast w następnych postach opiszę, jak wygląda prawo do zachowku, osób które są testamentem wyłączone z dziedziczenia ustawowego.