W życiu dotykają nas różne sytuacje, także i te niemiłe. Co robić jeśli na naszą szkodę zostało popełnione przestępstwo? Oczywiście, trzeba złożyć, nie zwlekając, zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Jesteśmy wówczas pokrzywdzonymi w danej sprawie. Pokrzywdzonym jest bowiem ten, którego dobro zostało naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

Jeśli pokrzywdzonym jest dziecko lub osoba ubezwłasnowolniona, wówczas prawa tych osób wykonuje przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą taki pokrzywdzony się znajduje. Jeżeli natomiast pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na swój wiek lub stan zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje.

 

Jakie uprawnienia przysługują?

Kiedy sprawa jest na etapie prowadzonego postępowania przygotowawczego przed Policją, lub Prokuraturą pokrzywdzonemu przysługuje szereg uprawnień, przed sądem zresztą też.

Otóż, pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do działania we własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem.

Ma prawo składać wnioski dowodowe, innymi słowy może aktywnie działać podczas toczącego się dochodzenia lub śledztwa.

Jeśli w sprawie powoływani są biegli lub instytucje naukowe, itp., wówczas organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ma obowiązek doręczenia pokrzywdzonemu odpisu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłego i zapoznaniu się z opinią.

Pokrzywdzony uczestniczący w czynnościach, podpisuje protokół, ale może zgłosić zarzuty co do jego treści.

Pokrzywdzony może żądać odpisu protokołu czynności, w której uczestniczył lub miał prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niego lub sporządzonego z jego udziałem. Na wniosek pokrzywdzonego odpłatnie wydaje mu się kserokopię dokumentów z akt sprawy, a za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze może on otrzymać odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie.

Pokrzywdzony ma prawo otrzymać na swój koszt po jednej kopii zapisu dźwiękowego lub obrazu utrwalonego w ten sposób czynności procesowej.

Pokrzywdzony, za zgodą prowadzącego postępowanie, może w toku tego postępowania przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy, a także złożyć zażalenie na odmowę udostępnienia akt.

Pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia oraz na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia. W związku z tym przysługuje mu prawo przejrzenia akt. Pokrzywdzonemu przysługuje również złożenie zażalenia na czynności inne niż postanowienia i zarządzenia, naruszające jego prawa.

Pokrzywdzony może złożyć wniosek lub wyrazić zgodę na złożony wniosek podejrzanego o skierowanie sprawy przez prokuratora do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między nim a podejrzanym.

W razie okazania innej osoby- pokrzywdzonemu, może on domagać się, aby czynność tę przeprowadzono w sposób wyłączający możliwość jego rozpoznania przez osobę rozpoznawaną.

Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Termin do wniesienia aktu oskarżenia wynosi miesiąc od doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu.

Pokrzywdzony po wniesieniu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego, może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego złożyć oświadczenie, że chce działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego lub powoda cywilnego.

Pokrzywdzony, jako oskarżyciel posiłkowy, ma prawo składać wnioski dowodowe, być obecnym na całej rozprawie, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom oraz złożyć apelację od wyroku.

W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego, w którym zgłoszone było powództwo cywilne, pokrzywdzony, w terminie 30 dni od daty doręczenia postanowienia, może żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych.

 

Pouczenie.

Należy pamiętać, że pokrzywdzony w sprawie karnej jest pouczany o przysługujących mu uprawnieniach. Odbywa się to w ten sposób, że dostaje się listę z opisanymi prawami, które przysługują.

Jak wygląda praktyka?

Z praktyki jednak wiem, że pokrzywdzeni wielokrotnie nie zapoznają się z tym dokumentem, a szkoda. Warto przeczytać i pamiętać, żeby korzystać ze swoich uprawnień jak zajdzie taka potrzeba.

 

Wszędzie pracują ludzie …..

i mogą się mylić. Dlatego też tak ważnym jest poznanie swoich praw, korzystanie z nich. Przecież właśnie temu służą. Jak uważamy, że organy ścigania podjęły złą decyzję, a mamy argumenty, żeby przekonać, iż sytuacja wyglądała odmiennie, lub została źle oceniona, wówczas możemy złożyć zażalenie. Pamiętać tylko należy, iż prawo do złożenia zażalenia nie trwa wiecznie. Do tego są wyznaczone terminy, które jak nam umkną, pozbawiają nas możliwości odwoływania się.

Pamiętajmy więc o swoich prawach i korzystajmy z nich.