Pamiętają Panie zapewne pierwszą część wpisu na moim blogu odnośnie prawa do ochrony projektów, wzorów użytkowych, itp.
Dzisiaj dalsza część. Wiemy już co nieco na temat wzorów użytkowych. Dzisiaj wpis o tym, jak pozyskać prawo do ochrony w Polsce i w Europie. Korzystając z okazji przedstawiam Panią kolejne prace – Magdaleny Galicy, osoby utalentowanej i kreatywnej, która zgodziła się na publikację prac na moim blogu. Informacje o Magdalenie znajdują się w poprzednim wpisie.
Zatem miłego czytania i oglądania.

Ochrona wzoru przemysłowego

Aby wzór przemysłowy mógł być objęty ochroną prawną, musi być nowy i posiadać indywidualny charakter. Wzór jest traktowany jako nowy, jeżeli żaden identyczny lub podobny wzór nie był wcześniej publicznie udostępniony (np. zarejestrowany w urzędzie patentowym, stosowany przez innego przedsiębiorcę, zaprezentowany w katalogu reklamowym itp). Wzór różniący się od innych, znanych uprzednio wzorów jedynie nieistotnymi detalami uznaje się za wzór identyczny.

Przez uzyskanie prawa z rejestracji na wzór przemysłowy, którego udziela Urząd Patentowy w Polsce, nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Brak ochrony wzoru przemysłowego może spowodować wymierne szkody dla przedsiębiorcy. Trudniejsze i bardziej kosztowne mogą okazać się działania prawne w stosunku do konkurentów wprowadzających w sposób nieuprawniony do obrotu towary wyglądające identycznie lub łudząco podobnie. Działania takie mogą skutkować wprowadzeniem konsumentów w błąd co do pochodzenia towarów, ich jakości, właściwości i charakteru. W efekcie wpływa to na zmniejszanie zysków właściciela wzoru przemysłowego, oraz może naruszyć jego renomę, szczególnie w przypadku, gdy produkty konkurencji są gorszej jakości.

Właściwym sposobem ochrony jest uzyskanie prawa z rejestracji na wzór przemysłowy w Urzędzie Patentowym RP lub w odpowiednim urzędzie ds. własności przemysłowej w innym państwie czy regionie. Do uzyskania prawa z rejestracji konieczne jest dokonanie zgłoszenia w Urzędzie. Ochrona zawsze ograniczona jest do pewnego terytorium, z reguły jest to terytorium danego państwa lub regionu. Uzyskanie ochrony wzoru przemysłowego na terytorium Polski jest możliwe w trybie krajowym lub regionalnym. Ochrona na terytorium Polski w trybie krajowym udzielana jest przez Urząd Patentowy RP. Ponadto na terytorium Polski chronione są wspólnotowe wzory przemysłowe, rejestrowane w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante. Wzory te chronione są na całym terytorium Unii Europejskiej na podstawie jednolitego prawa wyłącznego udzielanego przez OHIM. Należy podkreślić, że w Unii Europejskiej, można uzyskać również ograniczoną w czasie ochronę na nierejestrowany wzór wspólnotowy, to jest na okres trzyletni od daty ujawnienia wzoru w Unii Europejskiej.

Ochrona wzoru nierejestrowanego daje przedsiębiorstwom możliwość zbadania popytu na dane produkty, jeszcze przed rejestracją wzoru, co pozwala uniknąć inwestowania w ochronę wzornictwa produktów, które nie odniosły sukcesu na rynku. Powszechnie wiadomo jest, że niektóre produkty, szczególnie w przemyśle odzieżowym, funkcjonują na rynku przez bardzo krótki okres. Dla takich produktów wzór nierejestrowany stanowi alternatywną formę ochrony. Należy pamiętać, że od chwili powszechnego udostępnienia wzoru przemysłowego, twórca ma 12 miesięcy na jego rejestrację. Ochrona wzoru nierejestrowanego jest ograniczona do 3 lat od daty ujawnienia i jest trudniejsza do egzekwowania niż w przypadku wzoru rejestrowanego. Ochrona wzoru rejestrowanego w systemie krajowym w Polsce oraz w systemie wspólnotowym może trwać nawet do 25 lat.

Należy pamiętać, że w Polsce i niektórych innych krajach istnieją alternatywne sposoby ochrony wzorów przemysłowych.

W zależności od szczegółowych uregulowań prawnych, w danym kraju alternatywą taką może być ochrona wzorów na gruncie prawa autorskiego. Ogólnie ujmując prawo autorskie daje możliwość ochrony prawnoautorskiej utworów literackich i artystycznych. W związku z tym, że pewne wzory mogą być uznane za utwory sztuki użytkowej, prawo autorskie może stanowić pewien niezależny sposób ochrony.
Istniejący wzór przemysłowy, który również pełni funkcję znaku towarowego, może być chroniony także jako znak towarowy, najczęściej trójwymiarowy. Może to nastąpić w przypadku, gdy kształt produktu lub jego opakowanie mają cechy i charakter odróżniający, wymagany dla znaków towarowych. Wzorem pełniącym rolę trójwymiarowego znaku towarowego może być przykładowo flakon na perfumy.
W niektórych przypadkach przedsiębiorstwa mogą także chronić swoje wzory w oparciu o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Jeżeli wzór przemysłowy jest chroniony w wyniku jego rejestracji, uprawniony może zakazać osobom trzecim nieautoryzowanego korzystania z tego wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze Polski (w przypadku wzoru wspólnotowego na obszarze Unii Europejskiej).
Uprawniony może zakazać wytwarzania, oferowania, eksportu, importu, wprowadzania do obrotu lub używania produktu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub jego składowania w tym celu.

Aby zarejestrować wzór przemysłowy w Polsce należy:
• przed dokonaniem zgłoszenia sprawdzić czy opracowany wzór posiada cechy nowości i czy nie koliduje ze wzorem już chronionym. Stosowną weryfikację można przeprowadzić badając produkty w danym asortymencie dostępne na rynku oraz sprawdzając bazy danych zarejestrowanych wzorów Urzędu Patentowego RP;
• wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny w Urzędzie Patentowym RP (także na stronach internetowych Urzędu);
• do formularza dołączyć opis wzoru oraz ilustracje (w trzech egzemplarzach). Opis i ilustracje muszą przedstawiać wzór w sposób jasny i wyczerpujący, tak by można było go odróżnić od innych, wcześniejszych wzorów;
• wnieść opłatę za zgłoszenie;
• dokonując zgłoszenia można skorzystać z usług rzecznika patentowego.

W takim przypadku należy dołączyć pełnomocnictwo potwierdzające upoważnienie rzecznika do występowania w imieniu zgłaszającego przed Urzędem Patentowym RP. Urząd Patentowy RP dokonuje rejestracji wzoru przemysłowego po przeprowadzeniu badania formalnego. Po stwierdzeniu, że zgłoszenie wzoru zostało sporządzone prawidłowo, Urząd Patentowy RP wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru. Decyzja ta jest warunkowa – udzielenie prawa z rejestracji następuje po uiszczeniu przez zgłaszającego opłaty za pierwszy, pięcioletni okres ochronny i stwierdzeniu, że zgłoszenie zostało sporządzone prawidłowo. Jednakże Urząd Patentowy RP może wydać decyzję o odmowie udzielenia prawa z rejestracji na wzór przemysłowy, jeżeli postać wytworu lub jego części w sposób oczywisty nie posiada cech nowości lub indywidualnego charakteru. Informację o udzieleniu prawa z rejestracji wraz z ilustracją wzoru publikuje się następnie w Wiadomościach Urzędu Patentowego. Uprawniony otrzymuje świadectwo rejestracji.

Utrzymanie wzoru w tajemnicy przed dokonaniem zgłoszenia ma decydujące znaczenie dla rejestracji tego wzoru. Wynika to z konieczności zachowania wymogu nowości wzoru, niezbędnego dla jego zdolności rejestrowej. Jeśli przedsiębiorca zamierza pokazać swój wzór innym osobom przed dokonaniem zgłoszenia, wskazane jest sporządzenie pisemnej umowy, zawierającej klauzulę poufności. Wzór, który został publicznie udostępniony, na przykład poprzez umieszczenie w katalogu przedsiębiorstwa, nie może być uważany za nowy. Staje się on domeną publiczną i nie może być już chroniony, chyba że prawo krajowe dopuszcza tzw. ulgę w nowości lub zastrzeżone zostało pierwszeństwo z wcześniejszego zgłoszenia.
Prawo z rejestracji na wzór przemysłowy udzielone przez Urząd Patentowy RP zapewnia ochronę wyłącznie na terytorium Polski. Aby uzyskać ochronę wzoru za granicą należy dokonać zgłoszenia w urzędzie właściwym ds. ochrony własności przemysłowej w danym państwie, w którym planujemy wprowadzać produkty według wzoru przemysłowego lub skorzystać ze ścieżki regionalnej czy międzynarodowej. Wszystkie powody, dla których należy chronić wzór przemysłowy w Polsce odnoszą się również do ochrony wzoru w innych państwach. Na pewno warto zarejestrować wzór przemysłowy we wszystkich państwach, na rynek których zamierza się eksportować towary według tego wzoru. Rejestracja wzoru pozwoli zabezpieczyć wzór przed ewentualnym nieuczciwym wykorzystaniem przez lokalnych przedsiębiorców. Należy mieć na uwadze, że koszty rejestracji wzoru za granicą są znacznie niższe niż koszty ewentualnych sporów sądowych w przypadku prób nieuczciwego korzystania ze wzoru przez konkurentów.

Prawo do zarejestrowanego wzoru przemysłowego może mieć charakter krajowy (ograniczony do terytorium jednego państwa) lub wspólnotowy (obejmujący terytorium całej Unii Europejskiej). Możliwa jest również rejestracja w trybie międzynarodowym – w wielu państwach jednocześnie. Decyzja dotycząca terytorialnego zakresu ochrony wzoru powinna uwzględniać skalę oraz zakres działania przedsiębiorcy. Przedsiębiorca funkcjonujący na kilku rynkach, w szczególności eksportujący swoje wyroby za granicę, powinien rozważyć rejestrację wzoru wspólnotowego lub rejestrację międzynarodową.

Ochronę wzoru przemysłowego prawem z rejestracji można uzyskać na drodze:

1. systemu krajowego.
Zgłoszenia można dokonać w urzędzie właściwym ds. ochrony własności przemysłowej w danym państwie (np. w Polsce zgodnie z powyższym). Zgłoszenia należy dokonać z reguły w języku urzędowym danego państwa oraz wnieść obowiązujące w tym państwie opłaty. Jak wspomniano wcześniej, w wielu państwach, przy dokonaniu zgłoszenia, konieczne jest działanie za pośrednictwem lokalnego pełnomocnika, z reguły będącego odpowiednikiem polskiego rzecznika patentowego;

Rejestracja wzoru np. w Irlandii wymaga złożenia wniosku, który znajduje się na stronie
https://www.patentsoffice.ie/en/Designs/How-to-Apply/
Są tam również informacje jak wypełnić zgłoszenie i jakie opłaty należy uiścić.

2. systemu regionalnego.
Występując o ochronę w państwach, które należą do regionalnych systemów ochrony wzorów przemysłowych można, na podstawie jednego zgłoszenia złożonego we właściwym urzędzie regionalnym, zastrzec wzór, który będzie chroniony na terytorium wszystkich państw członkowskich tego systemu. Regionalne urzędy to:
• Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM)
• Urząd Znaków Towarowych Beneluksu (BDO)
• Afrykańska Organizacja Własności Przemysłowej (ARIPO)
• Afrykańska Organizacja Własności Intelektualnej (OAPI).

Rejestracja wspólnotowego wzoru przemysłowego w OHIM jest skuteczna na całym terytorium Unii Europejskiej na podstawie jednego zgłoszenia. Wskutek rejestracji wzoru wspólnotowego powstaje jedno prawo administrowane i wykonywane na poziomie wspólnotowym.(Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady (WE) nr 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych.

3. systemu międzynarodowego.
W państwach, które są stronami Porozumienia haskiego dotyczącego międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych można wystąpić o ochronę wzoru przemysłowego. Rejestracja może być dokonana na podstawie jednego zgłoszenia dokonanego bezpośrednio w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej WIPO w Genewie lub za pośrednictwem urzędu patentowego państwa-strony Porozumienia haskiego. W rezultacie tzw. zgłoszenia międzynarodowego wzór przemysłowy chroniony jest tylko w państwach wskazanych w zgłoszeniu, nie ma bowiem możliwości zapewnienia sobie globalnej ochrony wzoru przemysłowego na całym świecie na mocy jednego zgłoszenia. (Podstawa prawna: Porozumienie haskie dotyczące międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych, ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o ratyfikacji Aktu genewskiego Porozumienia haskiego w sprawie międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych, przyjętego w Genewie dnia 2 lipca 1999 r. Polska stała się stroną Aktu genewskiego Porozumienia haskiego dotyczącego międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych z dniem 2 lipca 2009 r.

Prawo z rejestracji wzoru jest skuteczną metodą zabezpieczenia się przed nieuczciwym naśladownictwem. W rezultacie rejestracji wzoru przemysłowego przedsiębiorca nabywa prawo wyłącznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze objętym rejestracją. Uprawniony przedsiębiorca może zakazać konkurentom wprowadzania do obrotu produktów, które wyglądają identycznie lub bardzo podobnie, powołując się na wyłączność płynącą z rejestracji. Uprawniony do wzoru może czerpać profity z przyznanej mu wyłączności, używając wzoru we własnym zakresie i czyniąc w ten sposób swe produkty atrakcyjnymi dla klientów. Wzór przemysłowy jest wówczas źródłem zysków przedsiębiorcy, wynikających z popytu na określony produkt. Uprawniony może też udzielać innym podmiotom odpłatnego upoważnienia do korzystania z jego prawa wyłącznego (licencji) lub sprzedać prawo z rejestracji wzoru przemysłowego. Wybierając formalną drogę ochrony wzoru poprzez rejestrację, przedsiębiorca powinien zadecydować, na jakim terytorium chce chronić swe interesy prawem wyłącznym.

Jak widać, nie są to łatwe i proste zagadnienia, ale warto jednak wiedzieć jak chronić swoje prawa. Mam jednak nadzieję, że czytanie tych nieco skomplikowanych informacji, umilą fantastyczne prace Magdaleny Galicy.